Так тӱжвал эл петырналт мешаен
Шуко ий жапыште мусульман-влак элыште айдемын праваж шокшо точко лиешНеправительственный тӱнямбал организаций (МНПО),"Тӱнямбал амнистий"(AI) да"Хьюман Райтс Уотч"(хрум) радамлын мусульман эл-влак айдемын права пудыртымашым муын. Коклаште айдемын праваже шотышто проблема, чӱчкыдын тиде кугу тӱткыш-тиде гей права, секс мужыраҥме деч ӧрдыжтӧ праваштым, эрыкыштым да политик мутланат дене ӱшандарыш.
Тыгак тале дискуссий ӱдырамаш права нерген йодышым предметлан шотлалтеш.
Калык-влакын правашт нерген деклараций наций-влак организаций уша шогымыж годымат вашлийме еҥым (ВДПЧ) 1948 ий, Сауд Аравий тудо тореш пыштыме, нуным шотлышо, мо ынде законышто палемдыме права шариат пӧръеҥ ден ӱдырамаш.
Палыдыме еҥ шотышто калык-влакын правашт нерген деклараций нецелесообразный лийын.
Вдпч мом ышташ, тӱняшке айдеме права шотышто исламысе дебаты манаш тӱҥалыныт. Каҥашымаш деч вара икмыняр ий, организаций конференцийыш исламысе (ОИКЫН) Каирский декларацийыште ислам айдеме правам налаш лиеш. Правозащитный тӱнямбал ранг-влак ончыктышо палдырже (IHRRI) цитироватлымаш, тудо шкенжын баллже для широкого круга айдеме праван, права шотышто виянше, ен-влак шотлен вапш глобальное (ГСПЧР) октябрь 2014 цитироватлымаш тӧрлаташ латик по состоянию на аклыме ончыктымо таблице. Рейтинг мусульман эл-влак чыла праваже уло еҥ шагалрак 62.
Теве период почеш огыл процентым кажне элыште айдемын праваже да надырым пыштат.
Калык, цифр-влакым шымлыше рӱдер гыч pew процент докладым, мусульман калыкын ончыкылык глобальное, кузе мусульман эллаште чыланат колен шым шуко ий январь 2011 (мусульман калык дене утларак витле) пытарен. Кдхр эл кидым пыштыме лийын-19 оикын член, 1990-ше ийыште-йот элысе министрын сомылым й конференций, лие каир, египетыште. Тиде айдеме правашт нерген деклараций калык вашмут семын лийын. Чынак, образецлан шотлат ыле КДХР ООН, 1948 ий калык-влакын правашт нерген деклараций ен'. Кдхр объектше лийын 'служитлен кугыжаныш вуйлатыше семын-айдемын праваже шотышто йодыш членже.
Туныктышо кораҥмаш кдхр тыге кусараш, еҥлан кагазым чыла иктӧр тунемын да порысышт дене айдемын лӱмнержым, иктаж-могай дискриминаций расе шот дене, коваште тӱс, йылме, ӱшанаш, кӱвар, религий, ӱшандарен политикыште, социальный але вес фактор-влак улыт.
Корнышто тыгай еҥ чын верам пеҥгыдемден тичмашлык лӱмнержым гарантийлан шотлалтеш. Кӱшыл ужашыже кылверан Кораҥе, вуйлатыше-влаклан правовой да исламысе кдхр пророк туныктымо йӱла-влак. Ваш мусульман эллаште кертдыме семын ончалтыт кдхр правозащитный кузе тудо жапыште, касвел комментатор критик лийын. Ик, чот квалификациян документ тидлан.
Кдхр-тиде тӧртык почеш кораҥдаш шариат - чыла правам да эрыкым, декларацийым пеҥгыдемдымаш, исламысе шариат.
Шке черетыштыже, элнан кеч-член семын пуалтеш, шариат закон почеш, тиде йӧрдымӧ да законым шотыш налын огыл чучеш, кунам тудым граждан-влак шотышто репрессий деке шке толеш, тудым кучылтмо, суд эрык деч посна кодеш да, йомшо деч посна. Абдулла аль-кузе тидын нерген возаш Ахсан Макиавелли тӧчен онченам, могай кугу эҥгекан мусульман-влак тӱняште лийына.
Сауд Аравий айдемын права шот рат рӱдер лу ий лиеш, 1990 тӱҥалтыш гычак кугемдаш налме налме-х годов.
Коклан кугурак ужаш жапше 1940-х тӱҥалын 1980-ше ийла марте тиде йодыш шотышто ойыртемалтше лийын печкалтараш сауд аравий шотлалтеш, а тудо тыгак калык-влакын правашт нерген деклараций вуйшиймаш деч кораҥмаш еҥ кидпалым пыштен. Варасе пагытыште тидын шотышто ятыр йодыш ончалтеш шупшеш. 1991 ийыште тӱҥалше сарыште обращений сауд кокымшо чыланат икса перс, граждан-влакын шке коклаштышт могай зиянже шуко да оппозиций. Граждан аралтыш комитет лӱм дене организацийым ыштымыштым закон деч вара тӱшкан ончышаш сауд аравий тиде правам правозащитный неправительственный ('CDLR'). Арня жапыште тудо ышталтеш, да шукыжо тудын член-влак сауд власть кучем. Деч вара тӱҥ almasari шке утаре да аспирант-влакыштын президент, лондон комитетыш савырыме, организаций шотыш налын тӱня мучко тудын дене куштен правозащитный. Сауд аравий ситуаций дене пашам тынар йоктара тӱняште айдемын права cdlr кӱлеш, тудо лиеш тайнышт ондак тӱтыраҥе. Тудо кугызалан икмыняр жап гыч тӱҥалтыш почеш 1990 ийыште, тугай, кузе вара"йӱштӧ сар", индеш латик сар керылтын да терроризм икса ушымо королевстве перс, еҥ-влак эше утларак права йодыш каласалтше сауд аравий, элын моло деч утларак керек. Тиде событий деч вара, критик могыр гыч почын шкаланже сауд аравий чарныме тӱнямбал агентствын, тыгак фронтышто лийын да нуно утларак активнын участвоватла правозащитный. Нунын коклаште, элыште лийыныт да визитын докладчик лӱмын пашаче группым ыштыме. Юридический тыгак тӱнямбал правам сауд механизм ушнышо еҥ, тудым ончыктен, мо юридически расовый дискриминаций пытараш лийдыме чыла колышташ формо нерген конвенцийжын эл (КЛРД'), формо шотышто ӱдырамашыже чыланат пытарыме нерген конвенцийжын дискриминаций (КЛДОЖ'), Конвенций вес ваштареш осал да амыргыше, да лӱмнержым шӱктарашат мут семын але чондымо обращений ("пырыс"), йочан праваже нерген конвенцийым ('КПР'). Прогрессын ик семын саламлыш тудо жап, моткоч кӱлешан вес элышке коден. Обзор 2013 элыште айдемын праваж шотышто сауд аравийыште ончыза, каласыза тудлан, мо айдемын праваже шотышто тӧртыкшотым сауд репутаций дене ударак улына эл, шуко правашт деч аралаш ок тунем. Подробнее далее докладым шуко экшыкше элыште коррупций кузе тыге, вошткоймо уке, мый уке улам да укш коклаштыже мутым кугыжаныш куча кап кум тӱшкалан шелалтыт. Судышто, исполнительный да законодательный кучем. Керыеҥ 2017 ийыште шке вийжым талыштараш власть ваштареш кучедалмаш деке сауд аравийын. Ятыр активист, да тиде шотышто тудо-кӧ информацийым пуышо"Тӱнямбал амнистий", паша план почеш, нуно суд ончыко шогалаш да шкем кучымо шотышто лиеш тыныс оппозиций умбакыже сауд аравий кучымашым шыгыремдыме. Керыеҥ йомын, уголовный делам тарватыме, поктен але тюрьмаш шынден колтеныт, эрык дене кучен чытыдымашын мут ончыктен. Пакистаныште айдемын праваже шотышто положений, правил семын, тӱнямбал да отечественный эскерыше уна семын ончалтеш. Фундаментализм исламысе Пакистан рӱдерлан шотлалтеш. 1973 ийыште канадыште кок гана темлена конституций 'мер ыштен налаш лиеш преамбулыштыжо меньшинства адекватный, Нылымше тӧрлаташ дек (1975) гарантын кугыжаныш минимумыш шке законный интересыштым аралыше семын шке верыштыже лийшаш меньшинства куд ассамблейым эртарыме. Туге гынат, сша-ште, пакистаныште дене айдемын праважым ситуаций дене волышна диктатура-Зия генерал кучен. Шариат Генерал закон Зия пурто, кудым исламизация эл кондымо.
Пакистаныште кызытсе саманыште мутым кучымышт, пуштедымышт ӧрдыжысӧ вес еҥын правам пудыртен.
Тыгак чап лӱм дене шарен пакистан пуштам. Шуко пример семын шотлалтеш турций-эл мусульман тӱням образец, кокла шотаным да кушто компромисс исламысе касвел цивилизацийын поянлыкше. Ик тӱҥ амалже, икмыняр лу ий жапыште тудын ятыр еҥ турцийыш кондышо права саемдыме шотышто пытартыш вий-тиде ушем йыжъеҥже европысо эл шӱкымыда деке шукташ чыла йӧным ыштен. 2000 ма, еҥ тупшо элыште правам шуктымо шотышто коштыт, пунчалым, вес эл-влак турцийым вошткоймо мо мусульман дене таҥастарымаште кугу палым ончыкта. и. увертарымаш докладым, турций кум мо парламентыште законым луктыт. Европысо стандарт дене келшыше еҥ турцийыш виктаралтын законодательствыштыже кондышо права. Тыгак тиде докладыштыже палемден, а. и турций филиалым почмо шотышто ассоциацийын разрешенийым пуымо нерген закон-мо лийын. Пытартыш кокла гыч южышт ошкылынат айдемын праваже шотышто, турцийыште пеленем налын: 'нылымше суд реформо пакетым, налын апрельыште, тӱҥ арален вияҥдаш права, эрык да тыныс безнаказанность обращений пуртымо процесс шонымашышт ваштареш кучедалше да неле чытенак, уло вийжым пыштен мучашыште тудын цельже терроризм да кечывалвел-эрвелыште пунчалым элын сентябрь 2013 ий да корным оптышо йодышым пакет курдский демократизацийым ышташ, туштат реформо умбакыже каҥашымаш, тыгай кӱлешан йодыш дене авалтен, моло йылме семынак кучылташ, турций деч посна, да права меньшинства. Тыгак умбакыже палемдыме фронтыш прогресс ӱдырамаш праван лийын, кунам турций икымше эл лиеш, виешлымаш ваштареш кучедалме шотышто европысо конвенцийын совет мирный илыш. Тидын деч моло, турций йодыш шотышто комитетым правительстве 2009 ийыште ыштыме парламентысе пӧръеҥ ден ӱдырамаш-влаклан иктӧр йӧным ышташ манын, ӱдырамаш ден пӧръеҥ коклаште тӧрсырлыкын шагалеммым шотыш налаш. Йоча-ге гынат чыла тидым сеҥаш лиеш, эше шуко кӱлешан йодышым права еҥ-влакым тургыжландарен. Отчет айдемын праваже шотышто, 2013 ий Штат Ушымаш кугыжаныш департамент, критик да кугыжаныш погынын коклаште кугу проблема шога манын шонышна эрыкым налын, да лӱдыкшӧ укелык аралыше да суд системыште тӱшка калык утаралтеш вошткоймо сита. Хьюман Райтс Вотч тыгай тораш каем гынат, манын увертарен, тушто мо айдемылан права ӱжара эл лийын. Каласымыже почеш, тиде фонышто тӱшкаувер акций антиправительственный протестым лийын, 2013 ийыште эртен. Реджеп Эрдоган йымалне Тайип кызытсе вуйлатыше, тусо тӧрлатымаш-влак деке утыр оппозиций политике партий, калык да критике протестым публикации в сми'. Тӱняште улшо кеч-могай осал еҥын ик эл гыч иран кундемыш праван республик. Правозащитный коклаште эн кугу проблема, республикын правительствыже эн ончылно шоген манипулирование сайлымаш процесс, тудлан граждан тыныс да чын корныш пеҥгыдын кучен сменыште яра правам шыгыремдылаш лектыш шотышто эрыклан граждан-влакын сайлыме шыгыремден, эрык погынын, печать да посна еҥ мутым да тӱкаш лиеш, куча да яра леонидовна, пытатляш але пуштыныт. 2014 ий, Вотч Райтс Хьюман манын увертарен, уголовный кодексыш вашталтышым лыҥ лиеш гынат палым висыме гыч ик эн кӱкшӧ лектышыш эше тӱняште казнитлыме казнитленыт. Тидын деч моло, лӱдыкшыдымылык орган-влакын, эрык да инакомыслие мутдам темдалза. Лу группынан профсоюз да партий политикым преступникым чарашке петыра да шуко лиеш оппозиционный студент лийын. Докладчик наций-влак организаций иктыш ушен кораҥмаш ахмед правительстве лӱм дене айдемын праважым эл ситуаций нерген докладым шахид йодыт гынат, нуным чын, гынат, манын увертарен 2015 ийыште толын кок оон эксперт лийын.
